Mierzenie jakości kapitału ludzkiego a nieuczciwość edukacyjna

Abstrakt
Badania potwierdzają, że w Polsce, w porównaniu do innych krajów, stosunek do ściągania i innych form oszukiwania w szkole jest przyzwalający. Oszukiwanie jest powszechne, co wynika zarówno z norm kulturowych, jak ze złej pracy szkół. Jednocześnie rozkład terytorialny wyników egzaminów szkolnych wydaje się sprzeczny z intuicją i wiedzą o rozwoju regionalnym Polski, zgodnie z którą zachodnie regiony kraju są zamożniejsze, a także lepiej wyposażone w kapitał ludzki i społeczny niż regiony wschodnie. Rodzi to podejrzenie, ze skłonność do nieuczciwości edukacyjnej może być regionalnie zróżnicowana, co wyjaśniałoby nieoczekiwany obraz przestrzenny osiągnięć uczniów. Przeprowadzenie metodą naturalnego eksperymentu badanie dowodzi, że nieuczciwość ma miejsce także w czasie silnie kontrolowanych egzaminów zewnętrznych w polskich szkołach. Jednak nasilenie tego zjawiska jest tylko pośrednio zależne od regionu występowania. Decydujący wpływ ma tu poziom urbanizacji. Oszukiwanie na egzaminach częściej występuje na wsi i w gminach miejsko-wiejskich, a rzadziej w środowisku typowo miejskim. Wydaje się, że oszustwa egzaminacyjne tylko w ograniczonym stopniu mogą w przyczynić się do wyjaśnienia terytorialnego zróżnicowania osiągnięć uczniów w Polsce. Nie powinny być traktowane jako główny czynnik sprawczy regionalnego rozkładu wyników egzaminacyjnych.