Park Narodowy Puszczy Białowieskiej – ochrona przyrody i rozwój lokalnych społeczności

Prezentujemy propozycję całościowego uregulowania problemu skutecznej ochrony unikatowych walorów przyrodniczych Puszczy Białowieskiej przez utworzenie na całym jej obszarze parku narodowego. W dużej części jest to koncepcja zbieżna z postulatami Zespołu powołanego przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w 2006 roku. Różniąc się nieco w kwestiach szczegółowych, podtrzymujemy główną postawioną tam tezę, że jedynym trwałym rozwiązaniem zapewniającym ochronę Puszczy i rozwój regionu jest objęcie całego obszaru polskiej części Puszczy Białowieskiej jednolitym zarządem, jako Parku Narodowego Puszczy Białowieskiej (dalej PNPB). Nasza koncepcja wskazuje potencjalne kierunki działań i możliwości otwierające się przez objęcie ochroną całej Puszczy, zostawiając szczegółowe rozwiązania do dyskusji i przyszłych decyzji. Prezentujemy cechy Puszczy Białowieskiej, które decydują o jej światowej randze przyrodniczej i dużym znaczeniu kulturowym. Zwracamy uwagę na najważniejsze zagrożenia dla tych wartości, będące przede wszystkim wynikiem ponad stu lat surowcowej eksploatacji tego lasu. Analizujemy sytuację społecznogospodarczą regionu Puszczy Białowieskiej, wykazujemy że znaczenie surowcowej gospodarki leśnej w ekonomice regionu nie jest obecnie decydujące, a niesurowcowe wykorzystanie Puszczy (turystyka, edukacja, nauka) jest szansą na lepszy rozwój gospodarczy regionu w przyszłości. Proponujemy utworzenie w PNPB trzech stref o zróżnicowanych reżimach ochronnych, pokrywających się ze strefami wyróżnionymi dla polskiej części Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO „Białowieża Forest”: Ograniczenie dostępu ludzi oraz zakazy zbioru płodów runa leśnego mają obowiązywać jedynie w strefie ochrony ścisłej, tj. na obszarze obecnego rezerwatu ścisłego BPN (9,7% powierzchni planowanego PNPB). Pozostałe ponad 90% obszaru PNPB (strefy ochrony zintegrowanej i ochrony krajobrazowej) mają być otwarte dla odwiedzających oraz zbioru płodów runa. Przedstawiamy możliwości zrównoważonego rozwoju regionu Puszczy Białowieskiej wynikające z ochrony jej unikatowej przyrody i oparcia ekonomiki regionu głównie o usługi (turystyka, edukacja, nauka, zdrowie). Utworzenie PNPB wymaga wprowadzenia zmian w aktach prawnych. Postulujemy, by Parlament RP upamiętnił jubileusz stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości uchwaleniem specjalnej ustawy tworzącej PNPB.