Poza systemem. Instytucje i społeczeństwo
Autorzy analizują różne aspekty życia poza systemem, starając się pokazać bogactwo zagadnień, problemów, jakie składają się na życie obok państwa. Stosunkowo mało piszą o emigrantach, uznają bowiem, że uciekli oni zarazem przed życiem w państwie polskim i do lepszego życia za granicą, w krajach rozwiniętych. Jakie jednak w przyszłości będą warunki bytowania tych, którzy zostali? Czy pogłębi się znaczenie życia pozasystemowego, czy też — w dłuższym okresie — nastąpi powrót do choćby minimalistycznego udziału w systemie ludzi (grup) funkcjonujących dotychczas poza nim? Żeby znaleźć odpowiedź na to pytanie, trzeba przede wszystkim scharakteryzować obecną sytuację, bo stan rzeczy determinuje dalszy bieg wydarzeń.
Maria Jarosz (zm. 30.08.2016) była socjologiem, profesor zw. dr hab., związanym z Instytutem Studiów Politycznych PAN, gdzie kierowała Zakładem Przemian Społecznych i Gospodarczych. Była autorką i redaktorem 30 książek i około 300 studiów i artykułów naukowych opublikowanych w siedemnastu krajach Europy i świata.