Reformy polityki spójności: czynniki, efekty, zagrożenia

Od 1989 roku przypisuje się polityce spójności (początkowo zwanej regionalną) różne cele, wynikające z ustaw zasadniczych, ale też związane z ideami pogłębienia integracji europejskiej. Główny cel artykułu to analiza 1) czynników mających dotąd wpływ na politykę spójności i jej (raczej popytowe niż podażowe) efekty oraz 2) możliwych współcześnie zagrożeń. Sformułowano dwie kluczowe hipotezy. H1 głosi, że jedna z kluczowych dotąd przyczyn ograniczonych rezultatów polityki to brak skutecznych instrumentów koncentracji (dyscyplinowania) zarządzających (i beneficjentów) na osiąganiu celów. H2 stanowi, iż ważną przyczyną jest pokutujące utrzymanie – niepasującego już do współczesności – paradygmatu przemysłowego. Pomimo w zamierzeniu radykalnych (od lata 2014 r.) reform polityki spójności i polityk powiązanych (rozwoju wsi, morskiej), cechy instytucjonalne, wspierane przez dominację starego paradygmatu oraz ograniczoną wiedzę ekonomiczną społeczeństwa, mogą doprowadzić do wyparcia reform i przywrócenia status quo. Zdolność do reform polityki spójności zagrażających istniejącym interesom może być zatem miarą i testem zdolności do reform instytucjonalnych Unii, w tym wzmocnienia strefy euro.