ESPON FOCI: Future Orientation of Cities

Projekt „Miasta i aglomeracje miejskie - funkcjonowanie i szanse rozwojowe w kontekście europejskiej konkurencyjności i spójności” (ESPON FOCI) był pierwszym z badań zaplanowanych w Programie ESPON 2013 (Europejskiej Sieci Obserwatoriów Planowania Przestrzennego) finansowanych z Funduszy Strukturalnych w latach 2007-2013 w ramach Celu 3 „Współpraca Terytorialna”. Projekt ESPON FOCI był realizowany przez międzynarodowe konsorcjum badawcze, którego partnerem wiodącym był IGEAT, Université Libre de Bruxelles.

Badania przeprowadzone w ramach projektu miały trzy główne cele:

• ocenę szans rozwojowych miast europejskich pod względem ich konkurencyjności, spójności społecznej oraz warunków środowiskowych,
• ocenę relacji między miastami i ich zapleczem regionalnym, w szczególności pod kątem ukazania roli miast jako biegunów rozwoju,
• ocenę istniejących i potencjalnych powiązań między miastami dla wzrostu konkurencyjności i poprawy świadczenia usług publicznych.

Na tej podstawie opracowano scenariusze wskazujące przyszłe ścieżki rozwoju miast, które stanowiły wkład do formułowania polityki miejskiej Unii Europejskiej.

EUROREG był odpowiedzialny za koordynacje i przeprowadzenie badań w ramach Celu 2 poświęconego relacjom między miastami i otaczającym je regionami. Badania były skoncentrowane na największych miastach - metropoliach, które we współczesnej gospodarce stają się głównymi centrami rozwoju. W ramach badań przedstawiono stan i zmian relacji między miastem (w granicach administracyjnych) i jego otoczeniem – zarówno bliższym, czyli funkcjonalnym obszarem miejskim, jak i dalszym, czyli makroregionem funkcjonalnym. Pozwoliło to przestawić różne aspekty tych relacji począwszy od współpracy gospodarczej, przez rozwój struktury przestrzennej miasta, po obsługę zaplecza regionalnego przez ośrodek miejski.

W szczególności w ramach badań zweryfikowano hipotezę o tym, że powiązania między metropolią i regionem stają się relatywnie słabsze na skutek rozwoju wieloośrodkowej światowej sieci wielkich miast. Ta hipoteza jest wspierana dotychczasowymi badaniami empirycznymi, jakkolwiek obserwowane są pewne odstępstwa od tej zależności związane z wielkością miasta, zakresem pełnionych przez nie funkcji, jak również z gospodarczym potencjałem zaplecza regionalnego.

W ramach badań zrealizowano też 5 pogłębionych studiów przypadku – Barcelona, Glasgow, Sztokholm, Tuluza, Warszawa. 

W efekcie możliwe było udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

• jakie czynniki decydują o sile różnych związków między metropolią i regionem i jak wpływa to na konkurencyjność tych układów terytorialnych?
• jaki jest i od czego zależy zasięg rozprzestrzenia rozwoju metropolii oraz stopień wymywania zasobów rozwojowych z regionu do metropolii i jak wpływa to na spójność makroregionu danego miasta?
• jakie działania należy podjąć, żeby wzmocnić pozytywne skutki i przeciwdziałać negatywnym skutkom procesów metropolizacji, w tym uwzględniając rozwój infrastruktury transportowej, zasobów ludzkich oraz dostępność usług publicznych?