Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku

W dniu 27 września 2010 r. odbyła się konferencja naukowa, zorganizowana przez Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych EUROREG.

Pojęcie wsi i wiejskości, będącej synonimem cech wiejskich, ewoluuje w czasie. Jest to rezultatem nie tylko zmian, jakie zachodzą w przestrzeni wiejskiej, ale też zmian całego społeczeństwa, jego systemu wartości, funkcji, jakie wyznacza ono „swojej” wsi: inne miejsce zajmowała ona w społeczeństwie tradycyjnym, gdzie była z nim bez małą tożsama, inne w społeczeństwie nowoczesnym, kiedy usilnie ją modernizowano, inne jej miejsce rysuje się w społeczeństwie ponowoczesnym, które postuluje rozwijać wieś na „wiejski” sposób. Definiowanie samego pojęcia „wieś” staje się sprawą ważną, gdyż dotyka problemu kulturowej konstrukcji tego pojęcia, co jednocześnie kształtuje strukturę postrzeganych problemów oraz wskazuje kierunki i sposoby ich rozwiązywania. Rozważania te mają ważne konsekwencje praktyczne w krajach europejskich, w których wdraża się terytorialne polityki wiejskie.

Wieś szybko się zmienia. Także z tego powodu jest przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin naukowych. Wymaga to z jednej strony jej zdefiniowania, z drugiej – prowadzone badania ukazują nowe oblicze wsi. Organizując tę konferencję, chcemy ukazać odmienne sposoby podejścia do wsi przez różne dyscypliny naukowe, ale też i ich wspólne pola badawcze. Mamy nadzieję, że konferencja ta rozpocznie dyskusję nad rodzącą się nową wsią (i wiejskością) oraz przyczyni się do obalenia mitów, funkcjonujących w – także naukowej – świadomości. Także – do ukazania możliwości interdyscyplinarnej współpracy oraz luk, obszarów marginalnych, które nie są przedmiotem zainteresowania żadnej z dyscyplin.

Świadomie nawiązujemy do innej konferencji, zorganizowanej przez EUROREG z inspiracji prof. Bohdana Jałowieckiego „Miasto jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku”, bo jesteśmy przekonani, że zachodzące zmiany obligują także do refleksji nad drugim biegunem Redfieldowskiego kontinuum – wsią. Zakładamy, że tak zorganizowane przedsięwzięcie stanie się nie tylko podstawą dyskusji nad nową twarzą wsi, ale też pozwoli na jej konfrontację z nową twarzą miasta a także ukaże metodologiczne odmienności w podejściu do „wsi’ i „miasta” w obrębie poszczególnych dyscyplin.

W trakcie konferencji przedstawione zostaną następujące referaty (tu podane w porządku alfabetycznym nazwisk Referentów): prof. dr hab. Jerzy Bański (IG i PZK PAN) „Wieś w badaniach geograficznych – wybrane problemy badawcze”; prof. dr hab. Krzysztof Gorlach (Uniwersytet Jagielloński) „Współczesne kierunki badań obszarów wiejskich: próba systematyzacji”; prof. dr hab. Krystian Heffner (Akademia Ekonomiczna, Katowice) „Wieś jako przedmiot badań w gospodarce przestrzennej. Ewolucja zagospodarowania przestrzeni wiejskiej w Polsce”; prof. dr hab. Marek Kowicki (Politechnika Krakowska) „O wątpliwych i niewątpliwych pożytkach z badań naukowych na temat wsi w planowaniu przestrzennym i architekturze”; dr Monika Stanny (Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN) „Wieś w badaniach demograficznych”; prof. dr hab. Józef Styk (UMCS Lublin) „Aktualne kierunki badań nad historią wsi polskiej”; prof. dr hab. Krystyna Szafraniec (UMK Toruń) „W poszukiwaniu mentalnej specyfiki wiejskiej młodzieży. Perspektywa socjologicznej psychologii społecznej”; prof. dr hab. Maria Wieruszewska (IRWiR PAN) „Wieś z perspektywy antropologii kulturowej”; prof.dr hab. Jerzy Wilkin (WNE Uniwersytet Warszawski) „Kurczące się znaczenie rolnictwa w życiu wsi i co może je zastąpić?”.

W trakcie konferencji zostały wygłoszone następujące referaty:

• prof. dr hab. Jerzy Bański. Wieś w badaniach geograficznych – wybrane problemy badawcze.
• prof. dr hab. Krystian Heffner. Wieś jako przedmiot badań w gospodarce przestrzennej.
• prof. dr hab. Marek Kowicki. O wątpliwych i niewątpliwych pożytkach badań wsi w planowaniu przestrzennym i architekturze. 
• dr Monika Stanny. Wieś w badaniach demograficznych. 
• prof. dr hab. Jerzy Wilkin. Kurczące się znaczenie rolnictwa w życiu wsi i co może je zastąpić? 
• prof. dr hab. Krzysztof Gorlach. Współczesne kierunki badań obszarów wiejskich – próba systematyzacji.
• prof. dr hab. Maria Wieruszewska. Wieś z perspektywy antropologii kulturowej.
• prof. dr hab. Krystyna Szafraniec. W poszukiwaniu mentalnej specyfiki wiejskiej młodzieży. Perspektywa socjologicznej psychologii społecznej.
• prof. dr hab. Józef Styk. Aktualne kierunki badań nad historią polskiej wsi.

PROGRAM: 

ABSTRAKTY WYSTĄPIEŃ: